Wie mijn stukjes geregeld leest – in 20 jaar zijn het er bijna honderd – weet dat ik probeer ook de taaiste onderwerpen leesbaar te behandelen. Wat een doorgewinterd jurist reuzespannend vindt, kan voor normale mensen immers ronduit slaapverwekkend zijn. Het liefst beschrijf ik een casus uit mijn praktijk, combineer er twee of voeg ter illustratie een vleugje ‘drama’ toe. Nu wijk ik daarvan af.
Ik vermeld hier wat algemene zinvolle feiten over het Franse huis en ‘de dood’. Niet het gezelligste onderwerp, maar het blijkt vaak een hele geruststelling dat bij zo’n treurige gelegenheid kan worden teruggegrepen op een soort ‘eerste hulp bij erfenissen’.

Zoals u wel zult weten, gaan bij iemands overlijden al zijn of haar eigendommen en rechten, maar ook verplichtingen, over op diens erfgenamen. Het geheel van eigen-dommen en schulden is de nalatenschap of erfenis. De erfgenamen zijn verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap.
Dat is voor bijna niemand dagelijks werk, en
al helemaal niet als er buitenlands vermogen in het spel is. Was de overledene (mede-)eigenaar van bijvoorbeeld een Frans vakantiehuis, dan is het inschakelen van een Franse notaris een vereiste. Die zal zich bezighouden met de aangifte erfbelasting, de aktes voor het wijzigen van de tenaamstelling van de woning, et cetera.

Meestal blijkt vroeg of laat (te laat!) dat de communicatie met de Franse notaris niet goed genoeg verloopt om de zaken zonder stress en binnen de geldende termijnen af te wikkelen. Dat leidt, in deze toch al emotioneel beladen tijd, niet zelden tot financiële schade en conflicten met de notaris of zelfs tussen de erfgenamen. Een concrete schuldige is zelden aan te wijzen. De taalbarrière is
groot en verschillen in juridische, fiscale en culturele gebruiken spelen altijd een rol.
Weet dat de meeste Franse notarissen nauwelijks Engels spreken en sowieso moeten alle aktes in de Franse taal gesteld zijn. Het vertalen van alle papierwerk bij een eenvoudige nalatenschap kost al gauw tweeduizend euro. Die kosten en ander malheur zijn meestal te voorkomen. Door zich tijdig – en dat is echt zo kort mogelijk na een overlijden – te wenden tot iemand die letterlijk en figuurlijk ‘de taal spreekt’ en al honderden Franse erfenissen heeft begeleid.

Mr. Isabelle Flipse is intermediair voor Franse juridische zaken. Kantoor Flipse B.V., www.kantoorflipse.nl.

Bij de beslissing om een wijndomein te kopen hadden we over alles nagedacht: de regio, het vinden van een huis, de kwaliteit van de wijngaarden, het maken van de wijn. Tussen al die interessante onderwerpen was er één dat ons minder passioneerde: de verkoop.

Toen alles eenmaal draaide, bleek juist dat dat onderwerp het meest van mijn tijd zou vragen. Na elke botteling is het weer een schrik om de deuren van de hangar open te schuiven: al die honderden, duizenden flessen wijn. En één persoon die ze zou moeten verkopen: ik.

Gelukkig hadden we, voor Nederland, al vanaf dag één, de beste importeur denkbaar; Okhuysen in Haarlem. Maar voor alle andere landen ter wereld was er maar één manier om importeurs te leren kennen: op wijnbeurzen, waar je voor een vermogen een klein tafeltje kon huren om je wijn op uit te stallen. Het was een eenzame ervaring om vanaf daar naar de mensen te kijken die je in rap tempo voorbijliepen, op weg naar hun volgende afspraak.

Alles veranderde toen ik een telefoontje kreeg van Véronique, de eigenaresse van een groot wijndomein in Saint-Chinian. Zij was de vijfde generatie wijnmaakster, ik was een Nederlandse die hier eigenlijk niets te zoeken had. Toch was ik degene aan wie ze dacht voor haar groep vrouwelijk wijnmakers, de Vinifilles.

Nog geen week later moest ik mezelf presenteren aan een groep vrouwen die aan een U-vormige tafel in een kaal zaaltje zaten. De meesten waren net als ik begin veertig, ze keken me achterdochtig aan en ik begreep dat het contact niet vanzelf zou gaan.

Dat is nu twaalf jaar geleden.

Ik kan me nu niet meer voorstellen dat er een tijd was waarin ik mijn best moest doen om de naam en appellation van iedere vrouw te onthouden. Inmiddels ben ik overal geweest, borden volgend over afgelegen weggetjes naar wijndomeinen die verscholen in het land lagen. Of naar enorme maisons de maître, zoals dat van Véronique, dat vanbinnen nog hetzelfde was als honderd jaar geleden.

2021 was het jaar waarin ik mijn halve oogst verloor door de vorst. Ik stond huilend in mijn wijngaard toen ik de schade ontdekte. Diezelfde middag vond ik de andere Vinifilles in een chateau in Nîmes. We hebben te veel gedronken, op tafels gedanst – en konden er opeens weer tegen.

Nu is het voorjaar, de tijd van de wijnbeurzen. Ik ben net terug van een grote beurs in Montpellier. In plaats van alleen achter een tafeltje te staan deel ik nu een stand met de Vinifilles. In de gangpaden zie ik bekende gezichten, wijnmakers die ik ken sinds mijn begintijd en importeurs met wie ik vaak al jaren samenwerk. Het is een plezier om samen de nieuwe jaargang te proeven.

Op de laatste dag lunchen we aan een lange tafel met de wijnmaaksters uit andere delen van Frankrijk. Tussen de papieren bordjes op de picknicktafel staan uitstekende flessen uit de Elzas, Bordeaux en Provence. De zon schijnt, iedereen is blij elkaar te zien en ik denk aan het enorme contrast met de vrouw die ooit zo eenzaam achter haar tafeltje stond.

Wat is er mooier dan twee top producten met elkaar te combineren, de Franse gastronomie en de Olympische en Paralympische Spelen. Frankrijk greep die kans. De Spelen vormen immers de gelegenheid om toeristen de Franse gastronomie te doen (her)ontdekken. Er werd een soort competitie uitgeschreven met als resultaat: 22 winnaars, die vanaf de aankomst van de Olympische vlam in Marseille (8 mei 2024) tot en met de laatste dag van de Paralympische Spelen (8 september 2024) de schijnwerpers zetten op de creativiteit van de Franse gastronomische wereld.

In totaal worden er 22 speciale evenementen georganiseerd, in zowel Europees Frankrijk als de overzeese gebieden. Denk aan een (food)festival, een picknick, een mobiel evenement, een gastronomisch dorp of een pop-up restaurant. Hieronder een selectie van die events.

Gastronomie en Bier in Lille (Hello Lille) In de Olympische stad Lille, met evenementen van samenwerkende chef-koks en bierbrouwers, kooklessen en speciale Food & Beer-menu’s, ter promotie van alle culinaire troeven van Lille en omgeving. Van 27 juli t/m 11 augustus. https://nl.lilletourism.com/verken/hallo-gastronomie/bier-proeven/

Village du Cornouaille Gourmand in West-Bretagne (Aux Goûts du Jour) In samenwerking met het Cornouaille Festival en Quimper in West-Bretagne, met als formule: gastronomie voor iedereen, met onder meer grote kookworkshops, lokale ambachtslieden en demonstraties van beroemde recepten. Van 18 t/m 21 juli. 

Le Fantastic Picnic (regional VVV-kantoor Bourgogne Franche-Comté) Het laatste weekend van de Spelen van Parijs 2024: de Fantastic Picnics van Bourgogne-Franche Comté. Vol menu’s en recepten die de internationale smaakpapillen zullen prikkelen, gemaakt met streekproducten. Topchefs zorgen voor twintig perfecte picknicks op twintig gastronomische routes. Op 7 en 8 september.https://www.bourgognefranchecomte.com/grands-evenements/evenements-epicuriens/fantastic-picnic/

Village Gastronomique – Club 2024 (Nanterre) Dit gastronomische dorp bestaat uit twintig stands van ambachtelijke producenten, chefs, winkeliers, verenigingen en restaurants in het hart van de speciale feestlocatie in Nanterre, de Club 2024. Van 24 juli tot 11 augustus. 

Grand Scène, gastronomisch dorp in het noorden (Grand Scène) Een village gastronomique in de Grand Scène, de grote street food court van Lille. Tijdens de Olympische Spelen wordt hier de lokale gastronomie met sport gecombineerd, via een Olympische bingo, kookworkshops voor de kleintjes, een vijfdaagse food tour, een workshop bierologie, karaoke, borrels met de fans, een sportquiz, een rondetafelgesprek over gehandicaptensport en een diner in het donker (in samenwerking met een vereniging voor blinden en slechtzienden). Van 24 t/m 28 juli, op 2, 9, 11 en 30 augustus en op 1, 4, 5 en 8 september. 

“De Tafels van Nantes, het evenement” (Le Voyage à Nantes) Les Tables de Nantes is een heerlijke gastronomische ontmoeting met als ingrediënten een stadsmoestuin, een gids met de lekkerste adressen van Nantes, een markt van regionale producenten en een groot feest in de straten van Nantes met bijna 80 deelnemende restaurants. Op 2, 6 en 8 september. 

Reims à Table: een smaakestafette (VVV-kantoor Reims) Les Relais du Goût is een reeks gastronomische evenementen tijdens de Olympische periode die doet denken aan een estafetteloop. Op het programma activiteiten als digitale food tours en bezoeken aan producenten. Ook werken topchefs en champagnehuizen samen bij de bereiding van zinnenprikkelende diners. Ter afsluiting is er een estafette in de vorm van een picknickconcert. Van februari tot september. reimsatable.fr/

Bordeaux Fête le Vin (VVV-kantoor Bordeaux) Ter gelegenheid van de Spelen komen op het festival Bordeaux Fête le Vin speciale Cabanes des Chefs: gastronomische ruimtes voor natte en droge proeverijen, met chef-koks uit de hele regio van Bordeaux. Van 27 t/m 30 juni.bordeaux-wine-festival.com

D’une Rive à l’Autre, een reis door de gastronomie (Provence Tourisme) Een groots evenement in Marseille, gewijd aan de mediterrane keuken. Met vijf lunches gekookt door duo’s van chefs: de lokale chefs koken met collega’s uit plaatsen waarmee Marseille een stedenband heeft. Ook zijn er speciale avonden op de dijk van Marseille, met een producentenmarkt op deze bijzondere locatie. Van 27 juli t/m 8 augustus. 

Village Gastronomique Olympique (SEMMARIS) Een pop-updorp midden in de beroemde Marché de Rungis, tijdens de tussenstop van de Olympische vlam. Er komt een grote ontbijttafel, een speciaal assortiment verse en nationale producten en een speelplaats voor sportief en ecologisch verantwoord plezier, voor jong en oud. Op 21 juli. 

Les Grandes Tablées du Saumur-Champigny 2024 (Syndicat Producteurs Saumur Champigny) Twee feestelijke avonden aan eindeloos lange tafels op het grote plein voor het stadhuis, waar vele duizenden deelnemers de beste combinaties van wijn en gerechten ontdekken. Met dit jaar ook veel aandacht voor de internationale wereld van de sport. Op 31 juli en 1 augustus. 

Caroline Leboucher, algemeen directeur van Atout France: De Olympische en Paralympische Spelen van Parijs 2024 zijn voor heel Frankrijk een geweldige kans om de bezoekers vanuit de hele wereld (opnieuw) te laten kennismaken met de rijkdom en diversiteit van onze gastronomie. Samen aan tafel gaan is synoniem aan het delen van emoties, het vieren van het leven en het genieten van elkaars gezelschap. Frankrijk zou Frankrijk niet zijn zonder deze ‘art de vivre’. Dankzij de knowhow en het vakmanschap van onze boeren, wijnmakers, onze chefs en alle andere vakmensen op agrarisch en culinair gebied, bieden deze 22 speciale projecten een perfect podium voor die mooie sport waarin Frankrijk iedere dag streeft naar goud: gastronomie! 

Als je permanent in Frankrijk woont heb je natuurlijk vaak familie, vrienden of collega’s uit Nederland aan de lijn. En héél vaak hoor ik dan dezelfde vragen. Als ’s morgens de telefoon gaat is steevast de eerste vraag: ‘Je zit zeker aan een lekker Frans croissantje?’ Als een collega me ’s avonds belt, is vaak de vraag: ‘Je hebt vast net een lekker flesje Franse wijn opengetrokken, maar mag ik toch even storen?’
De achterliggende gedachte: Fransen eten ’s morgens croissants en drinken ’s avonds wijn.   Als u dat ook denkt – en als u dat ook graag wilt blijven denken – adviseer ik u om vanaf hier niet verder te lezen.

U bent er nog?

Oké, daar komt ie: croissants en wijn zijn geen gemeengoed (meer). Sorry.

Ik weet dat mythes hardnekkig kunnen zijn, maar het consumptiegedrag van Fransen is niet wat we vaak denken.

Om bij de ochtend te beginnen: de meerderheid van de Fransen (62 procent) eet dan (stok)brood, besmeerd met boter en jam. Gewoon simpel, vaak met koffie of thee. Slechts 24 procent kiest voor een croissant of een pain au chocolat, blijkt uit een peiling van onderzoeksbureau Odoxa. Opvallend: 4 procent smeert regelmatig pindakaas op het stokbrood. En ik maar denken dat dat puur Nederlands (en een beetje Amerikaans) was.

Dat brood overheerst, is niet zo gek. Voor de prijs van een gemiddelde goede croissant voor één persoon kan je ook een stokbrood voor de hele familie kopen.

En de Fransen weten ook wel dat de croissant nou niet echt een gezondheidskeurmerk heeft. Ik mocht voor een televisiereportage eens een bakker volgen die ’s morgens vroeg het deeg uitrolde en dat was schrikken. Per croissant wordt een hoeveelheid boter gebruikt die ik normaal nog niet in een maand wegwerk.

Dan de avond. De wijn. Allereerst: de consumptie van rode wijn is in Frankrijk in 10 jaar met 32 procent gedaald. En jongeren moeten er bijna helemaal niets van hebben. Bijna de helft van alle wijn in Frankrijk wordt gedronken door 55-plussers.

En als het dan over de huiselijke maaltijd gaat: in 2022 zei maar 58 procent van de Fransen wijn te drinken bij het eten. In 2015 was dat nog 73 procent. In wijnland Frankrijk mag je dat rustig een culturele revolutie noemen.

Die verandering heeft, net als bij de croissant, onder meer met de kosten te maken. Wie elke avond een fles wijn op tafel zet, ziet de rekening snel oplopen. En de koopkracht is en blijft één van de grootste zorgen van de Fransen.

Maar het is vooral een cultuuromslag. Franse jongeren hebben andere wensen (bier), een andere smaak (lichtere wijnen) en denken ook meer aan hun gezondheid dan hun ouders of grootouders deden (bio).

Natuurlijk: president Macron heeft weleens gezegd dat hij elke dag bij de lunch een glaasje wijn drinkt en ook mijn buurman schenkt elke avond braaf zijn glas vol. Maar dat is de anekdotiek die we graag willen horen. De echte tendens is duidelijk: de Fransen drinken minder wijn. En ze eten dus weinig croissants.

Klopt er dan helemaal niets meer van onze traditionele en romantische ideeën over het Franse eet- en drinkgedrag? Jawel hoor.

Wijn blijft geliefd, maar vooral bij speciale gelegenheden of als mensen uit eten gaan. En de croissant blijft voor Fransen een zalig extraatje dat ligt te lonken bij de bakker. Ideaal voor een zondagochtend thuis, of in dat Parijse café waar je hem ’s morgens, staand aan de bar met een kop koffie, mag opsmikkelen.